Kobiety planujące ciążę oraz te, które już spodziewają się dziecka, powinny szczególnie zadbać o swoją dietę. Usunięcie z jadłospisu używek i niezdrowych produktów (np. dania typu fast food lub tłuste, wysoko przetworzone przekąski) oraz zastąpienie ich solidną porcją warzyw, owoców, dobrych węglowodanów i chudego, dobrej jakości mięsa czy ryb to sposób nie tylko na lepsze samopoczucie w ciągu niełatwych dziewięciu miesięcy. To przede wszystkim szansa na prawidłowy rozwój płodu i zdrowie maluszka. Warto pamiętać, by w czasie ciąży robić badania poziomu poszczególnych mikroelementów i witamin. Choć większość pań dba o suplementację kwasu foliowy, wciąż niewiele mówi się o cennych pierwiastkach oraz innych substancjach wpływających na rozwój płodu. Trzeba jednak pamiętać, że niedobory mogą wpłynąć na nieprawidłowy przebieg ciąży, a w skrajnych przypadkach – na wady rozwoje płodu. Na szczęście z pomocą przychodzi nie tylko zdrowa dieta, ale także suplementy diety. Magnez, jod, żelazo, kwas foliowy czy witamina D to substancje, na które warto zwrócić szczególną uwagę. Nie należy jednak zapominać, że przyjmowanie jakichkolwiek leków lub wyrobów medycznych wymaga konsultacji lekarza prowadzącego. Samodzielne suplementowanie nawet preparatów dostępnych bez recepty może wywołać bowiem skutki niepożądane.

 

 

Kwas foliowy

Kwas foliowy jest jednym z najważniejszych suplementów polecanych kobietom w ciąży oraz paniom starającym się o dziecko. Nic dziwnego – rola, jaką pełni w organizmie jest nieoceniona, a jego właściwości są szczególnie ważne dla rozwoju płodu. Folacyna, bo tak również bywa nazywany kwas foliowy, katalizuje bowiem procesy krwiotwórcze oraz jest niezbędnym koenzymem metabolizmu kwasów nukleinowych. Przede wszystkim jednak zapobiega wystąpieniu wad ośrodkowego układu nerwowego. Suplementacja kwasu foliowego jest zalecana wszystkim kobietom w wieku rozrodczym i powinna być włączona najpóźniej na sześć tygodni przed planowanym poczęciem. Przyjmowanie folacyny powinno być kontynuowane także podczas ciąży. Zespół Ekspertów Pierwotnej Profilaktyki Wady Cewy Nerwowej już od 1997 r. rekomenduje suplementowanie podczas ciąży 0,4 mg kwasu foliowego na dobę. U kobiet przyjmujących rekomendowaną dawkę kwasu foliowego ryzyko wystąpienia wad otwartych cewy nerwowej obniża się o 72%, co tłumaczy się obecnością wad OUN uwarunkowanych innymi niż niedobór kwasu foliowego czynnikami. – przypominają eksperci z Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego.

Magnez

Zarówno panie, które spodziewają się dziecka, jak i te dopiero planujące ciążę, powinny zwrócić uwagę na magnez. Produkty zawierające ten pierwiastek łatwo włączyć do codziennej diety, jednak często okazuje się, że dobrze zbilansowany jadłospis to za mało. Wówczas warto sięgnąć po preparaty magnezowe, np. Magnez lek (dowiedz się więcej na temat magnezu-suplementu). Ta substancja odpowiada bowiem za przewodnictwo nerwowo-mięśniowe, co podwyższa próg pobudliwości, obniża kurczliwość mięśni (w tym gładkich znajdujących się w naczyniach, o czym powinny pamiętać kobiety w ciąży). Ponadto suplementacja preparatów magnezu w czasie ciąży pozwala na dostarczeniu dziecku składników niezbędnych do jego właściwego rozwoju (magnez jest jednym z nich). Warto dodać, że niedobór tego pierwiastka może prowadzić do porodu przedwczesnego, a w skrajnych przypadkach także do poronienia. Według Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego: Dobowe zapotrzebowanie organizmu wynosi około 6 mg na kg masy ciała, wzrastając nawet dwukrotnie podczas ciąży i laktacji. Stosowane dawki doustnej suplementacji magnezu w zależności od wskazań wahają się od 200 do 1000 mg magnezu na dobę. Trzeba jednak pamiętać, że ustalenie właściwej dawki magnezu–lek musi odbywać się pod kontrolą lekarza prowadzącego.

Jod

Profilaktyczne uzupełnianie soli kuchennej o związki jodu sprawia, że Polska jest krajem o średnik ryzyku wystąpienia niedoboru jodu w diecie. Trzeba jednak wiedzieć, że wiele kobiet, mimo zdrowego trybu życia i właściwego odżywiania powinno suplementować jod, spodziewając się dziecka. Podczas ciąży wzrasta bowiem zapotrzebowanie na ten pierwiastek, co jest spowodowane wzrostem aktywności dejodynaz, utratą jodu przez nerki oraz zapotrzebowaniem płodu. Niedobór jodu może być niezwykle szkodliwy zarówno dla matki, jak i dla dziecka. W przypadku kobiety może prowadzić do powstania wola tarczycowego, a w przypadku płodu do zwiększenia wzrostu ryzyka niedorozwoju umysłowego. Ponadto niedobór jodu może przyczynić się do wystąpienia zaburzeń mielinizacji włókien nerwowych, uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, niedosłuchu i głuchoty noworodków. W opinii Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego zapotrzebowanie na jod rośnie już w pierwszym trymestrze ciąży. Uważa się, że przyszła mama w pierwszych miesiącach ciąży potrzebuje średnio o 200 mikrogramów jodu więcej niż wcześniej. Standardy ustalone przez Światową Organizację Zdrowia WHO głoszą, że dobowa dawka suplementacyjna jodu u kobiet ciężarnych i karmiących powinna wynosić około 200-500 mikrogramów na dobę. Suplementacja: aktualnie zalecana dobowa dawka jodu dla kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących piersią wynosi 200 mikrogramów na dobę.

Żelazo

Żelazo to kolejny pierwiastek, na który powinny zwrócić uwagę panie spodziewające się dziecka. U wielu ciężarnych stwierdza się bowiem niedokrwistość niedoborową, która może doprowadzić do obniżenia tolerancji na wysiłek fizyczny czy częstego uczucia zmęczenia. Anemia będąca wynikiem niedoboru żelaza może także przyczynić się do zwiększenia ryzyka porodu przedwczesnego. Suplementacja tego pierwiastka jest zatem istotna u pań spodziewających się dziecka. Nie inaczej jest u świeżo upieczonych mam, które karmią piersią. Niedokrwistość w czasie karmienia piersią może zwiększać ryzyko wystąpienia niedokrwistości u dziecka a także ograniczenia rozwoju psychomotorycznego. Suplementacja preparatów żelaza w czasie ciąży powinna być poprzedzona właściwą diagnostyką. Dobranie dawki jest bowiem uzależnione od kondycji kobiety i jej indywidualnych skłonności do niedoborów tego pierwiastka.

Witamina D

Suplementacja witaminy D jest zalecana nie tylko kobietom w ciąży, choć panie spodziewające się dziecka powinny szczególnie zadbać o właściwe uzupełnienie wszystkich niezbędnych organizmowi substancji. Bez wątpienia na liście niezbędnych suplementów znajduje się witamina D, która, jak zauważa Polskie Towarzystwo Ginekologiczne, wpływa na regulację stężenia wapnia i fosforu w osoczu, utrzymywanie prawidłowej gęstości mineralnej kości, hamowanie nadmiernej proliferacji i stymulowanie różnicowania komórek w układzie krwiotwórczym oraz modulowanie funkcji układu odpornościowego. Specjaliści uważają także, że grupą zagrożoną niedoborem witaminy D3 są kobiety ciężarne i karmiące piersią. Panie są bowiem narażone na wzmożoną utratę wapnia z kości. Właśnie dlatego członkowie PTG uważają, że dzienna dawka witaminy D dla kobiet w ciąży i karmiących piersią powinna być zwiększona do 2000 IU na dobę. Jednocześnie należy pamiętać, że najwyższa bezpieczna dobowa dawka lecznicza to 10000 I.U. Specjaliści zalecają zatem suplementację witaminy D3 u kobiet planujących ciążę, ciężarnych oraz w okresie laktacji w dawce 2000 IU na dobę.

Niedobory witamin i licznych pierwiastków są szczególnie niebezpiecznie dla kobiet w ciąży, ponieważ mogą odbić się nie tylko zdrowiu mamy, ale przede wszystkim na rozwoju dziecka. Właśnie dlatego zdecydowana większość lekarzy zaleca substancję wielu składników. Należy jednak pamiętać, że choć suplementy i niektóre leki są dostępne w aptekach bez recepty, przed ich przyjęciem konieczna jest konsultacja ze specjalistą, który doradzi, w jaki sposób najlepiej suplementować poszczególne substancje.

Źródła:

  1. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących, 2011-2015.
  2. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego na temat suplementacji kobiet ciężarnych i karmiących w zakresie witamin i mikroelementów, 2006-2011.
  3. Suplementacja witaminowa w czasie ciąży, Scientific Advisory Committee, Opinion Paper, numer 16, sierpień 2009.