Silne bóle brzucha, wzdęcia i biegunki lub zaparcia mogą być oznaką zespołu jelita drażliwego. Jak sobie z nim radzić?

Jelito drażliwe – garść statystyk

Zespół jelita drażliwego należy do najczęstszych powodów, dla których pacjenci decydują się na wizytę u specjalisty – gastrologa. Choć po raz pierwszy podobne zmiany w jelitach zostały opisane przez Williama Oslera dosyć późno, bo dopiero w 1892 r., w XXI w. są powszechnie diagnozowane. Szacuje się, że aż 20 proc. społeczeństwa może cierpieć na tego typu zaburzenia pracy jelit, choć jedynie jedna czwarta z nich decyduje się na wizytę u specjalisty (za: Nehring i in., 2011). Podłożem zespołu jelita drażliwego (IBS) są morfologiczne zmiany w jelitach. Dwukrotnie częściej dotyka on kobiety; statystyki mogą jednak nie odpowiadać prawdzie, gdyż to kobiety z reguły częściej szukają pomocy u gastrologa. Niesłusznie: samo leczenie zespołu jelita drażliwego jest z reguły efektywne na tyle, że do stanu sprzed diagnozy wraca jedynie 40 proc. chorych.

Jak się objawia zespół jelita drażliwego?

Choć jelito drażliwe jest powszechnym schorzeniem, często specjalista nie jest w stanie na pierwszy rzut oka ocenić czy na pewno ma do czynienia z IBS. Przyczyną tego są objawy choroby, występujące także w wielu innych chorobach. Kryteria Rzymskie z 2006 r. określają główny objaw jako „nawracający ból lub dyskomfort w obrębie jamy brzusznej, trwający przynajmniej 3 dni w miesiącu przez ostatni kwartał”. Oprócz tego, spełnione muszą być co najmniej dwa z trzech objawów dodatkowych, czyli: poprawa po wypróżnieniu, początek objawów skojarzony ze zmianą rytmu wypróżnień, a także zmiana wyglądu stolca. Bardzo często na zmianę występują biegunki i zaparcia.

Jelito drażliwe występuje w trzech głównych postaciach:

– z dominacją zaparć,

– dominacją biegunek

– lub w postaci mieszanej.

Najczęstszą postacią jest zespół jelita drażliwego z dominacją biegunek. Występuje u 40 proc. chorych, przy czym biegunkom często towarzyszy ból umiejscowiony w lewym podbrzuszu. W przypadku postaci z dominacją zaparć, jelito drażliwe częściej występuje u kobiet. Niestety, IBS często towarzyszą dodatkowe nieprzyjemne objawy. Są to: wzdęcia, zbyt wczesne uczucie sytości i przepełnienia żołądka w trakcie spożywania posiłków, pieczenie w nadbrzuszu i sporadyczne wymioty.

Skąd się bierze jelito drażliwe?

Specjaliści sądzą, że zespół jelita drażliwego jest chorobą psychosomatyczną. Oznacza to, że choć objawy są fizyczne, podłoże choroby jest psychoemocjonalne. Lekarze i psychologowie zwracają uwagę na wysoki związek współwystępowania IBS z depresją. Osoby cierpiące na depresję są w grupie ryzyka zespołu jelita drażliwego. I odwrotnie – pojawienie się IBS zwiększa ryzyko pojawienia się depresji, zaburzeń snu czy zaburzeń seksualnych. Przyczyną jest również stres, wynikający na przykład z problemów rodzinnych (przemoc fizyczna czy wykorzystywanie seksualne). Również u osób bezrobotnych i samotnych, zespół jelita drażliwego występuje częściej. Wśród przyczyn wymieniane jest także podłoże genetyczne. Bezpośrednim fizjologicznym podłożem rozwinięcia się zespołu jelita drażliwego, jest z kolei duże stężenie serotoniny w śluzówce układu pokarmowego; zmniejsza to jej wychwyt zwrotny i zwiększa motorykę przewodu pokarmowego, co sprzyja opisywanym wcześniej objawom.

Życie z IBS – dieta na jelito drażliwe

Po rozpoznaniu zespołu jelita drażliwego, wdrażane jest postępowanie lecznicze, które ma pomóc choremu złagodzić codzienne dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Leczenie obejmuje zarówno pomoc farmakologiczną, jak i psychologiczną. W przypadku farmakologii, najczęściej stosowane są środki z użyciem ziół – zioła na jelito drażliwe to popularny czynnik łagodzący objawy wzmożonej perystaltyki jelit. Pomocne są między innymi kminek, rumianek, melisa lekarska, lukrecja czy mięta pieprzowa. W przypadku wyjątkowo dokuczliwych objawów, lekarz zleca mocniejsze środki, dostępne na receptę. Pomocą psychologiczną, zwłaszcza dla osób z zaburzeniami depresyjnymi, jest odpowiednio dobrana psychoterapia, pomagająca zlikwidować stres, przyczyniający się do zaostrzenia objawów. Niekiedy potrzebna jest również pomoc psychiatry i odpowiednie dobranie leków antydepresyjnych.

Poradnik: Zespół Jelita Drażliwego oraz Dyspepsja Czynnościowa

Bardzo ważnym elementem leczniczo-profilaktycznym jest dieta na jelito drażliwe. Zaleca się przede wszystkim ograniczenie spożycia tłuszczów, surowych warzyw oraz owoców, a także napojów z kofeiną. Objawy zaostrzyć mogą także gumy do życia, jogurty czy słodziki – zawierają bowiem sorbitol i mannitol, które mogą sprzyjać natężeniu biegunki. Ważne jest, aby w procesie diagnozowania zespołu jelita drażliwego wykluczyć najpierw nietolerancję laktozy, która często daje niemal identyczne objawy. Kolejnym zalecanym przez specjalistów środkiem łagodzącym objawy są probiotyki – szczególnie te z żywymi koloniami bakterii Lactobacillus, Bifidobacterium i Streptococcus. Warto także zwiększyć aktywność fizyczną i spożywać dużo płynów – to kolejne czynniki, wspomagające nasz organizm i chroniące go przed nawrotem choroby.

Czytaj także: Ból brzucha i gazy. Jak sobie z nimi poradzić? – Zeberka.pl

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

 

 

Źródła:

 Nehring, Piotr, et al. „Zespół jelita drażliwego–nowe spojrzenie na etiopatogenezę.” Prz Gastroenterol 6.1 (2011): 17-22.

 Baczuk L. Zespół jelita drażliwego w praktyce chirurgicznej. MWM Gastroenterologia 2006;

 https://adamed.expert/zespol-jelita-drazliwego/?gclid=CjwKCAjwrqnYBRB-EiwAthnBFlb6H4Pu4L55j8vNGlD1-plNIvTDRYTVdnGsAQs_in2gufrTT_hjxhoCgvQQAvD_BwE